De Wilde Noordzee: een terugblik op het NOB-event in Wageningen

Door Rob Kool en Kim Noordermeer

Iedereen die wel eens documentaires van de man met de rode muts heeft bekeken, kent deze uitspraak vast wel.

‘De zee, zodra ze haar betovering heeft uitgesproken, houdt iemand haar voor altijd in het hart van verwondering’ – Jacques-Yves Cousteau.

Voor veel duikers is de zee een redelijk bekend gebied. Zij kunnen verwonderd raken door de natuur die in de zee leeft. Voor niet-duikers ligt dit toch anders. Die hebben veelal geen flauw benul hoe de wereld er in onze omgeving onderwater uit ziet. Als niet-duikers het over de Noordzee hebben, dan denken ze vaak alleen aan donker blauw/groen gekleurd koud water.

Om dit beeld bij te stellen, zijn Peter van Rodijnen (NOB-bestuurder) en Klaudie Bartelink (medeoprichter van ‘Duik de Noordzee schoon’) aan een groot project begonnen. Dit project heeft uiteindelijk geleid tot de film ‘De Wilde Noordzee’ die op 8 september 2024 in première is gegaan met een NOB-event in Visum Mundi te Wageningen.

De film is een coproductie van Dutch Maritime Productions en EMS films. EMS Films heeft ook ‘De nieuwe Wildernis’ gemaakt, om mensen te tonen dat mooie natuur niet altijd exotisch en ver weg hoeft te zijn. Een gedachte van waaruit ook ‘De Wilde Noordzee’ is ontstaan.

De Noordzee is geen gemakkelijke plek om te filmen, toch is het de filmmakers gelukt om een waardige film te creëren waarin schoonheid, werkelijkheid en droombeelden centraal staan. Alleen al voor Peter betekende dit sinds 2016 maar liefst 1.000 duiken op locatie. Die duiken en de expedities naar Schotse eilanden leverden 600 uur aan ruw materiaal. Dit resulteerde in een film van 1 uur en 25 minuten die veel meer biedt dan ‘vissen kijken’. Met de legendarische duiker Jacques-Yves Cousteau als rolmodel begint de film met Peter als klein jongetje, die wegdroomt bij films. Peter weet van zijn jeugdheld en droombeelden werkelijkheid te maken door zelf te gaan duiken en onverwachts hier zijn werk van te maken. Hij neemt de kijker mee in de (onderwater)wereld van de Noordzee. Daarbij struinen ze het hele Noordzeegebied af. Dat begint in de Zeeuwse delta, maar ook langs de Engelse en Schotse kust, de Shetlandeilanden en uiteraard op open zee.

Het gebied is één van de drukst bevaren gebieden ter wereld en er worden massaal windparken aangelegd. In dit gebied is helaas ook het begrip ‘overbevissing’ ontstaan. In de film wordt hier uitgebreid op ingegaan. De makers gaan mee met vissersschepen, naar de aanbouw van de windmolenparken en naar een plek waar een lading natuursteen verloren is gegaan. Dit alles wordt genuanceerd vertoond, waarbij naast schade ook kansen en verduurzaming aan bod komen. Zo zijn ze er in geslaagd beelden vast te leggen van jagende tonijnen, die tot voor kort niet meer in het gebied voorkwamen. Ook andere jagers, zoals de plankton filterende reuzenhaai en een familie orka’s komen langs in de film.

Vissen en zeezoogdieren zijn niet de enigen die leven van het onderwaterleven. Papegaaiduikers, Jan van Genten en alken duiken veel vis uit de Noordzee op. Het leven van de papegaaiduikers en alken op de Schotse rotskusten is ook prachtig, soms dramatisch, in beeld gebracht. De film toont meer dan eten en gegeten worden. Voorplanting is ook een boeiend thema. Hierbij komen onder meer de sepia’s en borstelwormen langs. Het opgroeiende leven wordt ook getoond. De beelden van heremietkreeften op zoek naar een beter huis zijn bijna slapstick.

NOB-voorpremière

Tijdens de NOB-voorpremière zag een zaal vol NOB-leden in Wageningen de indrukwekkende film met een interessante Q&A na afloop, deze werd begeleid door NOB-bestuurder Louis de Haan. Ondanks de volle zaal zijn er uiteraard meer duikers die de film hebben gezien, dan de gelukkigen die wel aanwezig waren.

Zo’n groot project vraagt om meer aandacht. Wie geïnteresseerd is, krijgt gelukkig nog alle kans om met droge voeten kennis te maken met de woeste schoonheid van de Noordzee. Sinds 12 september draait de film in verschillende bioscopen door heel Nederland, daarna komt het vast wel bij een streamingsdienst terecht, denken wij.

Documentaireserie

Er is meer! Begin 2025 gaat de EO op NPO 1 een 4-delige documentaireserie over de Wilde Noordzee uitzenden. De producenten hebben georganiseerd dat er speciaal audiodescriptie bij zowel de film als de Tv-serie komt, zodat mensen met visuele beperking er ook van kunnen genieten. Zo worden deze beelden nog toegankelijker voor een groot publiek!

Boek ‘De Wilde Noordzee’

Daarnaast is er het boek van de film. Wie daar het hele filmverhaal verwacht wordt teleurgesteld. Er is gekozen voor een summiere tekst. Voor ons wordt dat echter meer dan goed gemaakt door de prachtige, groot afgedrukte foto’s, die tijdens de productie van de film zijn gemaakt. Maar niet van die schattige tropische vakantiefoto’s. Met de ondertitel van de film “de natuur die zich niet laat kennen” is het een fotoboek dat op een unieke manier vele aspecten van de woeste Noordzee toont. Voorlopig alleen verkrijgbaar via de vakhandel en de NOB-webshop, maar Klaudie kennende, ook vast op Duikvaker.

Foto: Joost van Uffelen