Bij een oesterrif in de voordelta*, op ongeveer honderd meter uit de kust bij de Brouwersdam, mag niet meer worden gevist. Dat is omdat de overheid het heeft uitgeroepen tot onderzoeksgebied.
Sinds de ontdekking van het rif in 2016 hebben het Wereld Natuur Fonds en ARK Natuurontwikkeling gevraagd om extra bescherming van deze bijzondere onderwaternatuur. Het oesterrif bestaat uit oesters en mosselen die met hun schelpen een ondergrond vormen voor ander leven. Op het rif bij de Brouwersdam leven onder meer zeeanemonen, krabben en vissen. Ook vogels en zeehonden profiteren van het voedselaanbod van een schelpdierrif. Het is geen toeval dat het rif op die plek is ontstaan, het is een luwe plek die een beetje in een binnenbocht ligt. Daardoor kunnen de larfjes van die oesters en mosselen een plek vinden om zich te hechten en vervolgens uit te groeien tot schelp.
Handhaving is nodig
Het wemelt daar van het leven. Je moet er niet aan denken dat dit kostbare herstelwerk teniet wordt gedaan door verstoring.
Het rif werd ontdekt bij een inventarisatie in opdracht van het WWF en ARK. Zij werken samen om weer natuurlijke riffen in de Noordzee te laten ontstaan door op geschikte locaties hard materiaal te plaatsen. Hierop kunnen oesters zich hechten. Ook zetten ze oesterlarfjes uit om de herstellende populatie platte oesters te versterken. ‘We zien op verschillende plaatsen dat de riffen zich herstellen, ook bijvoorbeeld ten noorden van Schiermonnikoog bij de Borkumse stenen. Het wemelt daar van het leven. Je moet er niet aan denken dat dit kostbare herstelwerk teniet wordt gedaan door verstoring,’ zegt Emilie Reuchlin, zeebioloog bij WWF. Er dreigt nieuwe gaswinning te komen op korte afstand van dit rif.
Reuchlin is opgelucht dat er na vele jaren onzekerheid bescherming komt en hoopt dat deze goed gehandhaafd zal worden. Dat kan makkelijker voor dit rif dan bij de gebieden die verder op zee liggen: het oesterrif is zichtbaar is vanaf de dijk. ‘Er kijken veel mensen mee en ook steeds meer mensen zien de waarde in van schelpdierriffen.’
Wel benadrukt ze dat de riffen in de Noordzee veel sterkere, blijvende bescherming verdienen. Die regeling is in de maak. De verwachting is dat (bestaande en toekomstige) door dieren gevormde riffen aan het eind van het jaar een beschermde status krijgen middels de EU-Habitatrichtlijn, en de toevoeging van platte oesters toe te voegen als typische soort van de te beschermen leefgebieden op de Noordzee.
Belang van het rif
Schelpdierriffen zijn belangrijk, zegt haar collega Karel van den Wijngaard van ARK Natuurontwikkeling. Voor natuur én economie. ‘Een rif biedt vissen voedsel, bescherming en een plek om zich voort te planten. Dat zorgt voor méér schol, kabeljauw, zeebaars en garnalen. Ook de waterkwaliteit verbetert doordat de schelpdieren deeltjes uit het water filteren en vastleggen in het sediment. Op die manier spelen ze ook een rol in de kustverdediging.’
‘We hebben ontdekt dat er oude oesters zitten bij de Brouwersdam. Die big fat old mama’s krijgen veel meer baby’s en daar moeten we zuinig op zijn,’ zegt Reuchlin. ‘Ze zullen helpen bij het herstel van de platte oesterriffen in de Noordzee.’
De bodem van onze Noordzee bestond ooit voor zo’n 30 procent uit schelpdierriffen, maar door overbevissing en ziektes zijn ze inmiddels bijna allemaal verdwenen. De Voordelta, het zeegebied voor de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden, is in 2008 aangewezen als Natura 2000-gebied. Natura 2000 is het netwerk van natuurgebieden in Europa. Voor deze gebieden zijn doelen gesteld voor de aangewezen planten, dieren en leefgebieden. In veel gevallen gaat het om behoud, in een aantal gevallen om uitbreiding van de soort (of het type).
Bron: ARK Natuurontwikkeling
* De Voordelta is het gebied voor de kust van Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden. Het is het geheel van de ondiepe zee, de droogvallende zandplaten, de slikken en de stranden. Het is ruim 90 duizend hectare groot. De Voordelta is eigenlijk een enorme rivierdelta: de Maas, de Rijn en de Schelde vertakken zich hier voordat ze de Noordzee bereiken. Het is een rijk ecosysteem waar enorme aantallen dieren voorkomen. Er leven maar liefst 36 bijzondere en beschermde diersoorten. De Voordelta is een Natura 2000-gebied.