Een paar keer per jaar wordt Nederland opgeschrikt door een duikongeval met ernstige afloop. Bij een dergelijk ongeval zijn er meestal meerdere professionele hulpverleners betrokken. Maar er zijn meer betrokkenen. Bijvoorbeeld de buddy van het slachtoffer, andere (mede)duikers, omstanders op de kant, familieleden, maar ook de leden en het bestuur van de betrokken duikvereniging.
En dan zijn er ook nog de ongevallen en bijna ongevallen die niet de media halen. Velen worden niet gemeld bij de DOSA, maar elke vereniging heeft er mee te maken gehad. Gelukkig is in deze gevallen de afloop meestal goed, maar ook in deze situatie kan de impact van de gebeurtenis voor de betrokkenen heel heftig zijn.
In Nederland is de psychologische opvang voor het slachtoffer en de professionele hulpverleners goed geregeld. Het slachtoffer kan een beroep doen op psychologische hulpverlening in het ziekenhuis of de huisartsenpraktijk waar hij terecht komt. Ook kan Slachtofferhulp Nederland worden ingeschakeld. Voor professionele hulpverleners, zoals politie, brandweer of ambulance personeel is er binnen de beroepsgroep psychologische begeleiding voor handen.
Voor andere betrokkenen is er veel minder opvang beschikbaar. Er kan contact gezocht worden met Slachtofferhulp Nederland, maar vaak is deze stap te groot. Ook gaan mensen niet heel snel naar de huisarts om over dit soort dingen te praten. Immers iedereen houdt zichzelf voor sterk te zijn en denkt het zelf wel te kunnen oplossen. Maar hoeveel duikers zijn gestopt met duiken na rechtstreeks of zijdelings betrokken te zijn geweest bij een ongeval? En hoeveel duikers voelen zich onzeker tijdens het duiken na een incident meegemaakt te hebben?
Wat zijn de gevolgen voor de betrokkenen?
Het ontbreken van opvang na een ingrijpende gebeurtenis is de sterkste voorspeller voor het ontstaan van het post-traumatisch stress syndroom (PTSS).
Ook is het zo dat beoefenaars van beroepen en sporten die door de algemene bevolking als risicovol worden gekenmerkt, zoals het duiken, kwetsbaarder zijn voor het ontwikkelen van een posttraumatische stress reactie.
Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is de verzamelnaam voor een groep klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een traumatische gebeurtenis. Bij PTSS is de normale verwerking van het trauma verstoord. Hierdoor kunnen er lang lichamelijke en psychische stressklachten aanwezig blijven. Bij de klachten kun je denken aan dingen als: Angst, twijfelen aan jezelf, schaamte, stress, neerslachtig zijn, slecht slapen, burn-out of flashbacks.
Vrijwel iedereen heeft na een traumatische gebeurtenis tijdelijk psychische klachten. Dit hoort bij de normale verwerking. Wanneer de klachten aan blijven houden spreek je van PTSS. De ernst van de gebeurtenis staat niet altijd in verhouding tot de ernst van de klachten. Ook na een klein ongeval kan een post-traumatische stress reactie ontstaan.
Wat kunnen we doen?
Uit de praktijk is gebleken dat mentale hulp direct na een ongeval veel klachten in de toekomst kan voorkomen. Ook is gebleken dat deze hulp het meest effectief is als dit gegeven wordt door personen uit het zelfde wereldje. Dus duikers kunnen het beste duikers opvangen. Het gaat hierbij om de eerste opvang (ook wel peer-support genoemd) en dus niet om professionele hulpverlening.
Wat wil de NOB?
De NOB wil een werkgroep gaan oprichten die zich bezig gaat houden met de mentale opvang van betrokkenen na een duikongeval. Duikers ondersteunen en helpen andere duikers, maar helpen ook bij het tijdig signaleren van psychische problematiek als PTSS. Het is hierbij niet de bedoeling dat de werkgroep gaat zitten op de stoel van een psychologisch professional. Bij het vermoeden van ernstige psychische problematiek zal altijd geadviseerd worden professionele hulp te zoeken.
Wie zoeken wij?
We zoeken een aantal duikers met affiniteit met mentale hulp. Ben je een psycholoog of coach dan heb je een pre, maar noodzakelijk is dit niet. Wel moet je bereid zijn een aantal keren per jaar gesprekken te voeren met betrokken bij een ongeval. Leden van de werkgroep zullen vooraf een scholing krijgen.
Hoe gaat de aanmelding?
Stuur een brief met je motivatie en CV naar info@onderwatersport.org en vermeld hierbij dat het gaat om de werkgroep Mentale Opvang. Het NOB bestuur zal de aanmeldingen selecteren en kandidaten uitnodigen voor een eerste gesprek.
Foto: Rob Aarsen