Een foto met een prijskaartje

Afgelopen zaterdag was je mee met de clubduik, en iemand uit het bestuur vraagt je om daarover een stukje te schrijven voor de verenigingswebsite. Uiteraard zeg je ja! Je hebt immers een bijzondere vis gezien waarover je graag vertelt. De tekst schud je zo uit je mouw, maar een geschikte foto wordt lastig. Je kijkt eens rond in je eigen archief, maar een foto van de betreffende vis heb je niet. Je buddy kan je helaas ook niet helpen, dus zoek je verder op het internet. Je springt een gat in de lucht als je na lang zoeken dé perfecte foto vindt! Maar.. van wie is de foto eigenlijk? Je hebt geen idee, maar het kan vast geen kwaad als je de foto bij je verslag plaatst. Het is immers een kleine foto in een lage resolutie en bovendien lezen alleen leden van je vereniging het artikel. Na een tijdje ontvangt de secretaris van je club een brief met de mededeling dat er een foto op de website is aangetroffen waarvoor geen toestemming is van de fotograaf. In de brief staat ook een bedrag vermeld voor de schade die is ontstaan. Er worden twee opties gegeven: 1) het totale bedrag binnen tien dagen betalen of 2) niet betalen waardoor er een rechtszaak volgt. Wat nu?

Duizenden euro’s

Hoewel het bovenstaande slechts een voorbeeld is, komt het in de praktijk geregeld voor. Ook bij duikverenigingen! Het is tegenwoordig immers zó eenvoudig om een foto van het internet te plukken! Gelukkig worden foto’s vaak met de juiste bronvermelding op de website geplaatst, maar het komt ook regelmatig voor dat clubs wel toestemming hebben om een foto te plaatsen, maar er geen (of een onjuiste) bronvermelding bij zetten. In dat geval loop je als vereniging het risico om geconfronteerd te worden met een brief van een partij die de belangen van de fotograaf vertegenwoordigt. Naast dat deze situaties heel vervelend zijn, kan het bedrag dat de fotograaf vraagt om schadeloos gesteld te worden ontzettend hoog zijn – denk aan enkele honderden tot duizenden euro’s.

Toestemming en bronvermelding

Het scannen van websites door belangenbehartigers van fotografen gebeurt heel secuur; ook subpagina’s of pagina’s achter de inlog kunnen worden meegenomen. Overigens zijn er regels voor het gebruik van kleine foto’s in een lage resolutie: je hoeft dan niet altijd toestemming van de fotograaf te hebben, maar je dient wel altijd de bron te vermelden. Als vereniging kun je het beste het zekere voor het onzekere nemen:

  • Controleer van wie de foto’s op jullie website zijn (zeker als jullie site door iemand anders is gemaakt!). Hier zijn handige online tools voor, zoals Google Afbeeldingen (www.google.nl/imghp). Daar kun je als het ware omgekeerd zoeken en een afbeelding uploaden om te kijken waar deze nog meer staat en wat mogelijk de bron is. Controleer overigens niet alleen de foto’s op de belangrijkste pagina’s, maar ook ‘verborgen’ linkjes.
  • Als je de fotograaf hebt achterhaald, vraag hem/haar dan toestemming voor het gebruik van zijn/haar foto. Weet je niet zeker van wie de foto is? Verwijder de foto dan (voorlopig) van de site!
  • Zorg ervoor dat je de toestemming van de fotograaf schriftelijk of per e-mail ontvangt en bewaar deze toestemming goed.
  • Vermeld bij plaatsing altijd de bron van de foto, dat wil zeggen de naam van de fotograaf en/of de website. Als een foto uit een online bron komt kun je het beste ook de link naar de betreffende pagina toevoegen.

Praktische tips

Mocht je als vereniging tóch een brief ontvangen vanwege het onrechtmatig gebruik van een foto op de website, dan is het allereerst goed om te weten dat zulk soort brieven vaak op een dreigende toon zijn geschreven. Meestal staat erin dat je binnen een aantal dagen het gevraagde bedrag moet betalen. Doe je dit niet dan zal er een rechtszaak volgen, waarbij een hoger bedrag zal worden gevraagd als schadevergoeding. Natuurlijk geven ze ‘netjes’ aan dat de vereniging zal opdraaien voor de proceskosten. Voordat je op de brief reageert is het belangrijk eerst een aantal zaken te controleren. Onderstaande tips van Bright Advocaten kunnen je hierbij helpen:

  • Controleer of de foto die in de brief wordt genoemd ook daadwerkelijk op jullie website staat.
  • Probeer te achterhalen of het bedrijf dat de brief verstuurt jullie als vereniging namens de fotograaf mag aanspreken. Je kunt bijvoorbeeld vragen om een overeenkomst met de fotograaf.
  • Controleer of in het verleden niet al een vergoeding voor de foto is betaald. Als de website door een externe persoon of partij is gebouwd, vraag dit dan bij hen na. Indien de vereniging of webbouwer over een bewijs beschikt waaruit blijkt dat voor de foto is betaald, stuur dan een brief met daarbij het bewijs van betaling.
  • Indien niet voor de foto is betaald en er geen toestemming is van de fotograaf, verwijder de foto dan onmiddellijk van de website én de server. Overigens kun je foto’s die je niet (meer) gebruikt beter ook van de server halen.
  • Controleer of er überhaupt sprake is van auteursrechtinbreuk en niet van bijvoorbeeld citaatrecht (zoals het geval is als je een kleine foto met bronvermelding plaatst). Het beste kun je hierover juridisch advies inwinnen.
  • Als inderdaad sprake is van auteursrechtinbreuk, dan wordt waarschijnlijk een onredelijk hoog bedrag gevraagd voor het gebuikt van de foto. Controleer daarom op de website van de fotograaf en/of het bedrijf dat de brief heeft verstuurd wat het gebruik van foto normaal gesproken zou hebben gekost. Eventueel kun je als uitgangspunt de tarieven van Foto Anoniem hanteren.
  • Reageer altijd schriftelijk op de brief die je hebt ontvangen en betoog dat het bedrag dient te worden gematigd. Dit kun je doen door bijvoorbeeld aan te geven dat het niet opzettelijk was, de vereniging geen commerciële doelstelling beoogt, de webpagina (zeer) weinig bezoekers heeft, de foto een lage resolutie heeft, de foto slechts gedeeltelijk is gebruikt, de foto slechts op een subpagina is gebruikt of achter de inlog voor leden en/of dat de foto direct na kennisname is verwijderd van de website en de server.
  • Laat je door een jurist adviseren in het bepalen van jullie voorstel. Zorg dat je een geloofwaardig bedrag noemt, dan wordt de kans op een schikking vergroot en wellicht neemt de rechter het voorgestelde bedrag over. Vraag daarnaast om een finale kwijting en ook een vrijwaring voor eventuele claims van derden. Bij een eventuele rechtszaak wordt het bedrag al gauw een paar honderd euro per foto, nog los van de proces- en advocaatkosten. De exacte kosten zijn uiteraard per geval verschillend.
  • Indien de website door een externe persoon of partij is gemaakt en diegene de betreffende foto heeft uitgezocht, stel hem/haar dan aansprakelijk voor de schade die de vereniging lijdt door zijn/haar handelen.
  • Als je er als vereniging voor kiest om toch de volledige vergoeding te betalen, zorg dan dat je een bewijs krijgt dat je niet nog een keer aansprakelijk gesteld wordt voor deze claim. In juridische termen heet dit een finale kwijting.
    Deze tips zijn uiteraard niet gebaseerd of gericht op feiten uit de specifieke brief die je als vereniging ontvangt. Het is daarom altijd aan te raden om je te laten voorzien van deskundig juridisch advies. Natuurlijk kun je ook om ondersteuning vragen bij het bondsbureau van de NOB.

Rechtenvrije foto’s

Er zijn allerlei websites waar je gratis rechtenvrije foto’s kunt downloaden. Soms moet je hiervoor een account aanmaken en soms zijn er andere voorwaarden aan het gebruik van de foto’s verbonden. Bekijk deze voorwaarden goed! Er zijn ook websites waar je betaald rechtenvrije foto’s vandaan kunt halen.